Witold Gombrowicz, który urodził się w Drohobyczu i studiował na Uniwersytecie Warszawskim, napisał Ferdydurke, jedną z najbardziej wpływowych powieści modernistycznych. Przez dziesięciolecia był zakazany w swoim kraju, ale w latach 60. i 70. jego dzieła stawały się coraz bardziej popularne w Europie.
W Ferdydurke Gombrowicz naśmiewa się z edukacji, która nas infantylizuje. Satyryfikuje również konwencje społeczne.
Co to jest Bildungsroman?
Słowo Bildungsroman pochodzi od niemieckich słów „bildung” i „roman”, które oznaczają „edukację” i „powieść”. Po raz pierwszy zostało wprowadzone do języka angielskiego przez Johanna Wolfganga von Goethego w jego osiemnastowiecznym dziele Wilhelm Meister’s Lehrjahre (Praktyka Wilhelma Meistera).
Bildungsroman to powieść, która dotyczy psychologicznego, etycznego lub duchowego rozwoju głównego bohatera. Zazwyczaj kończy się dokonaniem przez bohatera mądrych wyborów i osiągnięciem dojrzałości.
W typowym bildungsroman bohater przeżywa kataklizm, który zmienia go w nową osobę. Następnie wyrusza w podróż, która pomaga mu zdobyć wiedzę i zrozumieć świat, w którym żyje.
Innym wspólnym motywem w bildungsroman jest utrata niewinności. To wspólny motyw wszystkich historii o dojrzewaniu, ale w bildungsromanach jest on bardziej powszechny.
W rezultacie bildungsroman może przybierać różne formy. Może opowiadać o młodej dziewczynie, która uczy się być dorosła po tym, jak spotkała się ze zmieniającymi życie wydarzeniami, albo o mężczyźnie, który staje się lepszym człowiekiem po pokonaniu trudności.
Niezależnie od tego, czy piszesz o młodej dziewczynie, czy o mężczyźnie, zastanów się, jakie wartości kierują twoim bohaterem w całej historii. Następnie zastanów się, jak te wartości będą się zmieniać w czasie, gdy Twój bohater będzie przechodził przez konflikty i rozwijał się.
Jaki jest problem formy Bildungsroman?
Bildungsroman to powieść, która śledzi rozwój bohatera od dzieciństwa do dorosłości. Często jest mylony z gatunkiem coming-of-age, który skupia się na tym samym temacie, ale nie podąża za bohaterem w dorosłość.
Gatunek ten został pomyślany jako podstawowa europejska forma literacka u progu zjednoczenia Niemiec w Wilhelm Meisters Lehrjahre Goethego i stał się podstawą dyskursu krytycznego zarówno w Europie, jak i na świecie. Jednak mimo wczesnego statusu gatunku specyficznie niemieckiego, od dawna wiedzie paradoksalny żywot w literaturoznawstwie, interpretowany zarówno jako wyznacznik różnicy kulturowej między Niemcami a Europą Zachodnią, jak i uniwersalny wyraz nowoczesności.
Pomimo tych dwoistości gatunek ten jest również skutecznym, „kontekstualnym” środkiem do rozważenia „sposobów, w jakie różne konteksty historyczne i polityczne kształtują i rekonfigurują formy Bildung, od domowego do światowego”. Jak zauważyła Nancy Armstrong, jest on „intensywnie warunkowy i niestabilny” w swoim powstawaniu, podlega procesom rewizji historycznej i eksperymentom formalnym.
Esje w tym numerze, który gromadzi prace z różnych dziedzin, często oddzielonych od siebie periodyzacją i paradygmatami dyscyplinarnymi, badają formacyjne transformacje Bildungsroman. Rozważają, jak gatunek ten przystosował się do nowych sposobów opowiadania w prozie, filmie i telewizji od XVIII wieku. Badają, w jaki sposób gatunek ten utracił swój „heroiczny” autorytet na rzecz nowych, antytetycznych trybów i ponownie przedstawiają walkę kobiet i ludzi, którzy są strukturalnie marginalizowani w tej tradycji stopniowego dojrzewania.
Jakie jest rozwiązanie problemu formy w Bildungsroman?
Rozwiązanie problemu formy w Bildungsroman zazwyczaj zaczyna się od wydarzenia, które sprawia, że bohater wyrusza w podróż w poszukiwaniu samego siebie. Może to być emocjonalna strata, która zmienia bieg jego życia, lub podróż edukacyjna, która skupia się na rozwoju charakteru.
Często legenda o wyprawie jest używana, by ustawić scenę dla podróży. Czarodziejska Góra jest klasycznym przykładem tego typu opowieści.
Zaczyna się od oderwania Hansa Castorpa od świata poniżej (typowe dla opowieści questowych) i przechodzi do serii podróży, które rozwijają jego edukację. Przez całą powieść inni bohaterowie stają się jedynie stopniami postępu Castorpa.
Jako gatunek, bildungsroman charakteryzuje się skupieniem na psychologicznym i duchowym rozwoju bohatera. W trakcie podróży Castorp staje w obliczu różnych pokus i przeszkód, które zmuszają go do konfrontacji z własnymi siłami i wypracowania sensownej koncepcji samego siebie.
Ostatnia uwaga krytyków poświęcona bildungsroman została skierowana przez badaczy, którzy poszerzyli kanon tekstów i zbadali rolę bildungsromana w różnych kontekstach. Na przykład Mike Ormsbee w swoim eseju na temat Jane Eyre argumentuje, że moralne przesłanie tej historii od szmatławca do bogacza dotyczy nie tyle zdolności dziewczynki do kontrolowania swojego otoczenia, ile tego, jak została zmuszona do zrzeczenia się tej kontroli i pozwolenia okolicznościom na ingerencję w jej życie.
